• Yazılım-DA
• Adli Bilişim

Adli Bilişim Nedir, Süreci ve Türleri

Adli bilişim, dijital ortamda bulunan delillerin (ses, görüntü, veri, bilgi) yasal usullere uygun olarak toplanması, incelenmesi, analiz edilmesi ve mahkemelerde delil olarak sunulmasını amaçlayan disiplinlerarası bir bilim dalıdır. Günümüz dijitalleşen dünyasında, bilgisayarlar, cep telefonları, sunucular, ağ cihazları ve hatta IoT (Nesnelerin İnterneti) cihazları gibi pek çok elektronik araç, suç soruşturmalarında kritik delil kaynakları haline gelmiştir. Bu bağlamda adli bilişim, suçların aydınlatılmasında ve adaletin tecelli etmesinde hayati bir rol oynar.

Adli Bilişim Süreci

Adli bilişim süreci, temelde dört aşamadan oluşur:

Delil Toplama ve İlk Müdahale:

Olay yerinde bulunan dijital cihazlar (bilgisayarlar, mobil cihazlar, harici depolama üniteleri vb.) dikkatle tespit edilir ve güvence altına alınır. Bu aşamada delillerin değiştirilmemesi veya zarar görmemesi için özel teknikler (örneğin, yazma korumalı adli kopya alma) uygulanır.

Adli Kopya Oluşturma:

Toplanan delillerin orijinaline zarar vermeden analiz edilebilmesi için “adli kopya” alınır. Bu kopyalar, delil bütünlüğünü koruyarak daha sonra detaylı inceleme ve analiz sürecinde kullanılır.

Veri Analizi ve İnceleme:

Alınan adli kopyalar üzerinde özel yazılımlar ve donanım araçları kullanılarak detaylı analiz gerçekleştirilir. Bu aşamada; silinmiş verilerin kurtarılması, log kayıtlarının incelenmesi, sistemdeki anormal aktivitelerin tespiti gibi işlemler yapılır. Böylece olayın nasıl gerçekleştiğine dair teknik veriler ortaya konur.

Raporlama ve Mahkemeye Sunum:

İnceleme sonuçları, uzman adli bilişim raporları şeklinde düzenlenir. Hazırlanan raporlar, mahkemelerde kanıt olarak kullanılmak üzere sunulur ve gerektiğinde bilirkişi olarak tanıklık yapılır.

Adli Bilişim Türleri

Adli bilişim, incelenen dijital delillerin türüne ve olayın kapsamına göre çeşitli alt dallara ayrılır:

Bilgisayar Adli Bilişimi: Bilgisayarlar ve bağlı depolama aygıtları üzerinde bulunan delillerin analizi. Örneğin, dosya sistemleri, tarayıcı geçmişleri, log kayıtları gibi verilerin incelenmesi.

Mobil Cihaz Adli Bilişimi: Cep telefonları, tabletler ve diğer mobil cihazlardan silinmiş veya saklanmış verilerin kurtarılması, mesajlaşma kayıtları, konum verileri gibi bilgilerin analizi.

Ağ Adli Analizi (Network Forensics): Ağ trafiği üzerinden iletilen verilerin yakalanması, incelenmesi ve olayların analizi. Bu, siber saldırıların tespiti ve veri sızıntılarının kaynağının belirlenmesinde kritik rol oynar.

Memory Forensics: RAM gibi uçucu bellekte saklanan verilerin incelenmesi; olayın meydana geldiği anı yakalamak için önemlidir.

Görüntü ve Ses İncelemesi: Video ve ses kayıtları üzerinde detaylı analizler yapılarak, olayın görsel veya işitsel delillerinin incelenmesi.

Adli Bilişimin Önemi

Dijital çağın getirdiği fırsatların yanı sıra, dijital suçların da artmasıyla adli bilişim, suç soruşturmalarında ve hukuki süreçlerde vazgeçilmez bir hale gelmiştir. Adli bilişim sayesinde:

Suçluların Tespit Edilmesi ve Cezalandırılması: Dijital deliller, suçun işleniş şeklini ortaya koyarak faillerin tespit edilmesinde anahtar rol oynar.

Mağdurların Haklarının Korunması: Deliller, mağdurların uğradığı zararın belgelenmesi ve tazminat taleplerinin desteklenmesi için kullanılır.

Suçların Önlenmesi: Elde edilen analizler, suçluların kullandığı yöntemleri ve teknikleri belirleyerek, gelecekte benzer suçların önlenmesi için alınacak önlemlerin geliştirilmesine yardımcı olur.

Türkiye’de dijital dönüşüm hızla artarken, siber suçların da sayısı ve çeşitliliği artmaktadır. Bu nedenle adli bilişim uzmanlarının rolü giderek daha da önemli hale gelmekte, delillerin doğru ve güvenilir bir şekilde incelenmesi adaletin tecelli etmesinde kritik bir adım olarak öne çıkmaktadır. 

Adli Bilişim Uzmanlarının Rolü

Adli bilişim uzmanları, dijital delillerin toplanması, korunması, analizi ve raporlanması aşamalarında görev alırlar. Uzmanlıkları; karmaşık dijital verileri yorumlama, teknik analizler yapma ve elde edilen bulguları hukuki süreçlere uygun şekilde sunma konularını kapsar. Bu uzmanlar, mahkemelerde bilirkişi olarak tanıklık yapabilir, böylece adaletin sağlanmasına doğrudan katkıda bulunurlar.

Adli bilişim, dijital çağın suçlarla mücadelede ve adaletin tecelli etmesinde kritik bir bilim dalıdır. Bilgisayarlar, mobil cihazlar, ağlar ve diğer dijital ortamlar üzerinden elde edilen delillerin titizlikle incelenmesi, suçluların tespit edilmesi ve mağdurların haklarının korunması için vazgeçilmezdir. Hem kamu kurumları hem de özel sektör tarafından kullanılan adli bilişim hizmetleri, teknolojik gelişmelerle paralel olarak sürekli yenilenmekte ve güçlenmektedir. Günümüzün siber suçlarla dolu ortamında, adli bilişim uzmanlarının sağladığı bilimsel ve teknik analizler, adaletin sağlanmasına ve toplumun güvenliğinin korunmasına önemli ölçüde katkıda bulunmaktadır.